NanoLab – Universiteit Twente

groots op nano-nivo

Het NanoLab van de universiteit Twente behoort tot de meest geavanceerde laboratoria voor nanotechnologie ter wereld. In het laboratorium vindt onderzoek plaats op de schaal van nanometers; de schaal van atomen en moleculen. Wetenschappers werken in het lab aan zaken als slimme materialen voor zonnecellen, een pil die darmkanker kan opsporen en complete laboratoria ter grootte van slechts een postzegel.

Producten met essentiële details op nanoschaal zijn kwetsbaar voor stofdeeltjes. Daarom bevat het NanoLab ruim 1.000 m2 cleanroom waar onderzoekers in een beschermend stofarm binnenklimaat hun werk kunnen doen. Tevens zijn er fysische labs waar een ander type onderzoek gedaan wordt, ook weer onder strikt beschermende condities. Hiermee maakt dit NanoLab de door het wetenschappelijk onderzoek gestelde eisen volledig waar.

extreme condities

Het NanoLab is een specifiek laboratoriumgebouw en bestaat uit 2 constructies. De laboratoria en cleanrooms bevinden zich in een kolomvrije hal, waarvan de bovenste helft een plenum is. Deze ruimte is bedoeld voor de distributie van bedrijfsstoffen, plaatsing van hulpapparatuur en voor de conditionering van de onderliggende cleanroom.

Veel aandacht is gegaan naar conditionering van de labruimtes: stabiele temperatuur en luchtvochtigheid binnen nauwe marges, beheersing van elektromagnetische compatibiliteit, stofclassificatie en de strengste norm op het gebied van trillingsbeheersing.

Binnen hetzelfde gebouw is, in een aparte ontkoppelde constructie, plaats voor installaties, kantoren en opslag. Het dak hiervan loopt op om lucht aan te zuigen over andere ruimtes heen.

Door de opzet van het gebouw hebben de laboratoria een hoge mate van flexibiliteit en geplande uitbreidingsmogelijkheden.
En met een goede logistieke opzet zijn de verkeersstromen van mensen en goederen optimaal gescheiden. Dit minimaliseert veiligheids- en beveiligingsrisico’s.
Verdere risicoreductie ontstond door opslag van gassen en chemicaliën op afstand in een apart gebouw.

etalage voor top research

Alle onderzoeksfuncties zijn prominent zichtbaar door de grote openheid van het NanoLab. Door ook de ondersteunende technische installaties in beeld te brengen ontstaat goed zicht op de complexiteit van het fundamentele onderzoek.

Het gebouw bestaat uit een eenvoudig volume dat een paar keer is opgebroken voor een betere aansluiting op de omgeving. Zo is op het zuidwesten een bordes ontstaan dat de primaire technische functies prominent toont door zicht in de grote techniekruimte geflankeerd door een groot luchtaanzuigrooster en een bundel van hoge schoorstenen voor de uitstoot.

Op het noorden is het kavel deels onbebouwd gelaten. Door het zo ontstane Nanohofje is een goede aansluiting met het naastliggende Carré gecreëerd.
De ritmiek van de puien van het hofje is via de loopbruggen zelfs doorgezet in de gevels van het Carré.

Het gebouw is afgewerkt met een beplating met een eigen ritmiek aan voegen en gekleurd met zes nuances van dezelfde kleur rood. Dit geeft een levendig beeld met een markant karakter in de omgeving.
Op kruispunten van de routing geeft het gebouw zicht op installaties. Gebruik van kleur in het interieur, o.a. via getint daglicht, brengt ordening in deze routing.

plaatsing in samenhang

De universiteitscampus wordt gekenmerkt door een rijk parklandschap. Bebouwing is beperkt tot enkele plekken met een bijna stedelijke concentratie. Dit conserveert het groene, open karakter van landgoed Drienerlo.

Het NanoLab vormt met het naastgelegen Carré het hart van het Onderwijs- en Onderzoeksplein. Deze gebouwen zijn in samenhang ontwikkeld. Ruimtelijk zijn zij ingepast door aan te sluiten op de bestaande rooilijnen en door belangrijke landschappelijke elementen, zoals een oude landweg, in het plan op te nemen.

Over twee kruisende lijnen kent de begane grond van de gebouwen een grote openheid en maken ze contact met het landschap. Ontsluiting van de gebouwen vindt plaats via de oude landweg ertussen. Dwars hierop is het Nanohofje via de vijver van het Carré en het landschap verbonden met de Roombeek. Regenwater stroomt zo van de daken naar de beek.

Het NanoLab heeft zijn entree vanuit het Carré via de noordelijke loopbruggen. Het NanoLab zelf biedt via een derde brug toegang tot de Zuidhorst. Zo biedt een netwerk van bruggen tussen de gebouwen een integraal kenniscomplex.

Het NanoLab huisvest MESA+, de opvolger van MESA Twente dat 20 jaar eerder van start ging. Bij de opening van het NanoLab door Prins Willem-Alexander werd hieraan terecht gerefereerd. De ontwikkelingen op dit onderzoeksgebied gaan zo snel dat een faciliteit als het NanoLab in relatief korte tijd verouderd.

ArchiPlex heeft het ontwerp gemaakt namens Ector Hoogstad architecten te Rotterdam die verantwoordelijk waren voor het naastliggende gebouw Carré dat tezelfdertijd werd gebouwd. Tevens was Jan Hoogstad de supervisor voor alle bouwactiviteiten op de campus en daarmee verantwoordelijk voor de generale opzet hiervan.